Πίσω απ’ τ’ αυτάρεσκα τραγούδια μας η σήψη προχωρούσε
Τις μπερδεμένες μας ζωές
φαουστικά σκηνοθετούσε…
Διονύσης Σαββόπουλος,
«Μην περιμένετε αστειάκια»
‘Οπως είναι γνωστό, η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχει αρμοδιότητες νομοθετικών ρυθμίσεων για την εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Ωστόσο έχει προχωρήσει σε κοινές δράσεις, όπως το περίφημο πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών (Erasmus) ή η διαδικασία της Μπολόνια για τη συμβατότητα προτύπων και ποιότητας της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Στο πλαίσιο αυτό διενεργήθηκε μια έρευνα πριν από χρόνια για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών συστημάτων των ευρωπαϊκών κρατών. Τα αποτελέσματά της έφεραν το γερμανικό σύστημα τρίτο ή τέταρτο. Επί μήνες διεξήχθη στον Τύπο μια συζήτηση, συχνά οξύτατη, για τους λόγους μιας τέτοιας υποβάθμισης. Καθηγητές, πολιτικοί και δημοσιογράφοι, σε συνέδρια, στον Τύπο κ.λπ., αμφισβητούσαν το περίφημο γερμανικό σύστημα (duall system) ή την ίδια την έρευνα.
Εμείς εδώ, αγνοήσαμε την έρευνα, τη χλευάσαμε ή την καταδικάσαμε ως κατευθυνόμενη. Και εφησυχάσαμε στις δάφνες της προαιώνιας δόξας μας.
Στη Γερμανία ξεκίνησε ένα κίνημα, σε συνεργασία ΑΕΙ και δασκάλων, με στόχο να βρεθούν νέες μέθοδοι διδασκαλίας, αρχίζοντας από τη Μέση Εκπαίδευση. Το φινλανδικό πρότυπο έδειχνε τον δρόμο στους Γερμανούς. Μεταξύ άλλων, πειραματίστηκαν στη διδασκαλία της Φυσικής και των Μαθηματικών. Δεν χρειαζόταν η έρευνα για να γνωρίζουν ότι η διδασκαλία στα σχολεία έπασχε, μια και όλο και λιγότεροι φοιτητές διάλεγαν τους κρίσιμους για την οικονομία τεχνικούς κλάδους.
Πρόσφατα, μια διαφήμιση επιχείρησης των ΗΠΑ επεσήμανε την κατάταξη του συστήματος της χώρας στην 7η θέση παγκοσμίως και ζητούσε να βάλουν όλοι τα δυνατά τους για την επαναφορά του στη θέση που του αρμόζει. Επειδή οικονομία και γνώση είναι στοιχεία προόδου – και οικονομικής ισχύος.
Εμείς εδώ ασχολούμαστε με το αν θα ψηφίσουν ηλεκτρονικά οι καθηγητές – εφόσον γνωρίζουν να χειρίζονται Η/Υ – για τη διοίκησή τους και με την καθαριότητα του μεγαλύτερου πανεπιστημίου. Έχοντας καταδικάσει στο ανώτατο επίπεδο της πανεπιστημιακής κοινότητας τις πρωτοβουλίες για μεταρρύθμιση της Παιδείας. Όταν ακούμε δε τις λέξεις αξιολόγηση, αριστεία και συνάφεια οικονομικής ανάπτυξης και εκπαίδευσης, καταδικάζουμε και λοιδορούμε αυτούς που όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες έτρωγαν αρχαία βελανίδια.
Χρόνια τώρα, αρκετά πανεπιστήμια υιοθέτησαν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Μια εκδοχή των πανεπιστημιακών και μεταπτυχιακών σπουδών, με αυστηρές δομές και κριτήρια για την εγγραφή, την απόδοση πτυχίων και τίτλων. Και στη χώρα μας υπάρχουν ιδρύματα, και πολύ καλά, που προσφέρουν αυτή τη δυνατότητα. Απορώ πώς το επέτρεψαν όλοι αυτοί που στο όνομα της επιστημονικής καθαρότητας απέτρεψαν την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων – ενώ στην κατεχόμενη Κύπρο λειτουργούν παρόμοια ιδρύματα με 70.000 φοιτητές, κυρίως από τη Μέση Ανατολή, με προφανή εθνικά και οικονομικά οφέλη για τους Τουρκοκύπριους.
Πριν από λίγες ημέρες πληροφορήθηκα ότι ο γιος φίλης που σπουδάζει σε νησί του Αιγαίου γράφτηκε σε ελεύθερα μαθήματα που προσφέρει διαδικτυακά αγγλικό πανεπιστήμιο. Απόρησα. Πώς είναι δυνατόν νέος των γενεών του ποδοσφαίρου, των μπαρ και της ανενόχλητης αποχής από τα μαθήματα που δεν έχουν εργαστήρια να βάζει τέτοιον μπελά στο κεφαλάκι του. Το ίδιο βράδυ συζήτησα το θέμα με κοντινό μου νέο, με μεταπτυχιακό στην Οξφόρδη. Μου είπε ότι και εκείνος γράφτηκε σε ανάλογο μάθημα στο Πανεπιστήμιο της Λωζάννης.
Έψαξα το θέμα και διαπίστωσα ότι μια νέα μορφή εξ αποστάσεως εκπαίδευσης προσφέρεται εδώ και μόλις κάποιους μήνες. Η διαφορά της από την – κλασική πλέον – εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι ότι προσφέρεται δωρεάν, αφορά μια συγκεκριμένη πανεπιστημιακή ενότητα και δεν παρέχει πιστοποιητικά. Η πλατφόρμα coursera είναι μια πλατφόρμα που δημιούργησε το Στάνφορντ. Σ’ αυτήν συμμετέχουν 33 πανεπιστήμια, κυρίως των ΗΠΑ, παρέχει επιλογή από 200 μαθήματα και έχουν συμμετάσχει ήδη ενάμισι εκατομμύριο ενδιαφερόμενοι από δεκάδες χώρες. Είναι μια συνέχεια αντίστοιχης πρωτοβουλίας του ΜΙΤ. Το Στάνφορντ επένδυσε 60 εκατ. δολάρια για την οργάνωση της πλατφόρμας και δεν ξέρω κι εγώ πόσα τα άλλα πανεπιστήμια για τα μαθήματά τους. Είναι προφανές ότι η νέα πλατφόρμα ανοίγει τον δρόμο σε μια νέα μορφή εκπαίδευσης μέσω Διαδικτύου, πιο εύχρηστη και πιο δυναμική.
Μια μελαγχολία με πλημμύρισε ξάφνου, που μετριάστηκε κάπως από τη συμμετοχή των πανεπιστημιακών μας στην ηλεκτρονική ψηφοφορία, την πρωτοβουλία στο ΑΠΘ για καθαρισμό των χώρων τους και τη διαφαινόμενη σιωπηλή επανάσταση της πανεπιστημιακής κοινότητας υπέρ της γνώσης και του αυτονόητου. Υστερα από δεκαετίες συμμετοχής, σιωπής ή ανοχής. Ας ευχηθώ η ξεχασμένη γραμμή του Χαρίλαου Φλωράκη «πρώτοι στα μαθήματα, πρώτοι στον αγώνα» να επανακάμψει, ύστερα από δεκαετίες ήσσονος προσπάθειας και ιδεοληπτικής φαντασίωσης κομμάτων, διδασκόντων και φοιτητών. Εντέλει μιας αφασικής κοινωνίας, που με μαθηματική ακρίβεια οδηγήθηκε σε οικονομική και πνευματική πτώχευση.
