Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 12/04/2020
Η λέξη εισέβαλε απροσδόκητα. Μια ζωή ανέμελη, στην τρέχουσα ροή της, ίσως κενή, ίσως μόνο με την μηχανική μέριμνα να την ορίζει, ανατρέπεται. Ο ρυθμός αλλάζει, οι απαιτήσεις παίρνουν νέα διάσταση. Η επανάληψη ακούει καθαρά τον ήχο της.
Δεν πρόκειται για επιλογή πνευματικής άσκησης. Είναι αποτέλεσμα κυβερνητικών αποφάσεων που κρίνονται αναγκαίες για την προστασία του αγαθού της υγείας και της ζωής. Η «έκπληξη» έχει δύναμη, αντέχει και στηρίζει τις πειθαρχημένες συμπεριφορές.
Η κοινωνία της εποχής μας δεν διαθέτει παρόμοια εμπειρία. Θεωρούσε το χώρο ελεύθερο και το χρόνο ανέλεγκτο. Διοικητικές αποφάσεις έρχονται να θέσουν τα όρια. Η απειλή της ασθένειας είναι συλλογικός κίνδυνος. Άτομα θα ασθενήσουν, η υπόθεσή τους όμως είναι συλλογική υπόθεση. Το κοινωνικό σώμα τίθεται σε απομόνωση.
Θα λέγαμε ότι για την απομόνωση ασθενείς μόνο, που βρέθηκαν σε αυτή την κατάσταση, μπορούν να μιλήσουν. Να μας γνωρίσουν – όσο μπορεί αυτό να γνωσθεί – την εμπειρία. Να μας μεταφέρουν το ανείπωτο κατά κυριολεξία βίωμα. Θα μας έλεγαν – φρονώ – για τη διαγραφή των αποχρώσεων, την προσωρινή απώλεια της βούλησης, τη στιγμιαία παραίτηση από κάθε αντίδραση. Για την αναγκαστική προσαρμογή στον αποκλεισμένο τόπο. Στο χώρο και το χρόνο. Εδώ δεν πρόκειται για κυβερνητική απόφαση. Ακούγεται από τον ασθενή ως ιατρικά και κοινωνικά υπαγορευμένη εντολή συρρίκνωσης του ατόμου στον ελάχιστο εαυτό του. Και αυτόν σε κίνδυνο θανάτου.
Η κατάσταση στην απομόνωση δεν είναι οριακή. Δεν υπάρχει μια γραμμή που την ορίζει. Που επιτρέπει έναν διαχωρισμό του «μετά», μια ελπίδα για την έλευσή του. Είναι για τον πάσχοντα μια κατάσταση μετέωρη, μια πραγματικότητα «μεταξύ», ένα μεταίχμιο αβέβαιο, θολό και επικίνδυνο. Η βιαιότητα της απομόνωσης γίνεται ανάμνηση μαζί με την αποθεραπεία. Και η «επιστροφή» στην κοινωνία, με το σταδιακό ρυθμό που υποχρεωτικά εμπεριέχει, αποκαθιστά την αρχική σχέση και χτίζει τη νέα επικοινωνία. Σε παράλληλο δρόμο θα κινηθούμε.
Στις κοινωνίες των πρώτων χρόνων της ανθρώπινης διαδρομής, η απομόνωση από την ομάδα είναι η πιο αυστηρή ποινή. Συμβαίνει για την μη συμμόρφωση στους κανόνες, την παρεκτροπή ή την κοινωνική ανυπακοή. Αντί για τη ρητή ποινή θανάτου, η απομάκρυνση από την ομάδα, η άρνηση του μέλους, η αποστέρηση της επικοινωνίας με τους άλλους, η απομόνωση, ισοδυναμεί με φρικτή καταδίκη.
Ο κοινωνικός βίος και η ατομική ύπαρξη εντός του είναι χώρος επικοινωνίας. Η ματιά, η συνομιλία, η επαφή, η σχέση είναι το θεμελιακό στοιχείο. «Προηγείται» ακόμη και της τροφής. Στον εύφορο κάμπο της συμβίωσης παράγεται κάθε μορφής πλούτου. Μπορεί να το ανακαλύψουμε μετά.
