Η εβραική του καταγωγή στάθηκε η αιτία για να του αφαιρεθεί η πανεπιστημιακή του ιδιότητα και όλα τα σχετικά προνόμια κατά την περίοδο της ναζιστικής Γερμανίας. Η πνευματική του διαδρομή άρχισε από τα μαθηματικά, στραφείς και προς τη φιλοσοφία των μαθηματικών.
Ο Χούσσερλ εισήγαγε τη φαινομενολογία ως μέθοδο σκέψης και έρευνας. «Φαινομενολογία» είναι το φιλοσοφικό κίνημα που βασίζεται στη διερεύνηση των φαινομένων, δηλαδή των πραγμάτων που γίνονται αντιληπτά ενσυνείδητα από το υποκείμενο, δηλαδή το «εγώ». Η φαινομενολογία αναγνωρίζει την ουσία και την αλήθεια των φαινομένων και όχι των πραγμάτων καθ’αυτών. Βασικό ρόλο παίζει η συνείδηση και ο τρόπος που αυτή γνωρίζει τα φαινόμενα του κόσμου. Αυτό συμβαίνει διότι κάθε εμπειρία και επιστημονική γνώση εξαρτάται από το υποκείμενο (τον άνθρωπο).
Ο Χούσσερλ δεν τάσσεται υπέρ του ρεαλισμού αλλά ούτε και υπέρ του ιδεαλισμού. Υποστηρίζει ότι o κόσμος και το «εγώ» νοούνται μόνο στη συστοιχία τους. Για να γνωρίσουμε τον κόσμο, ο Χούσσερλ θεωρεί ότι πρέπει η συνείδησή μας να είναι καθαρή από τυχαία γνωρίσματα και προτείνει τη «φαινομενολογική αναγωγή» (ή αλλιώς «εποχή») ως μέθοδο για να συλλάβουμε τον κόσμο υπό ένα πρίσμα απαλλαγμένο από την εμπειρία της πραγματικότητας. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να γνωρίσουμε την ουσία των πραγμάτων. Βασική θέση στη θεωρία του Χούσσερλ έχει και η έννοια της διυποκειμενικότητας, δηλαδή η σχέση που αναπτύσσει το δικό μου «εγώ» με τα άλλα «εγώ», καθώς για το φιλόσοφο δεν νοείται συγκρότηση του αντικειμενικού κόσμου χωρίς την αλληλεπίδρασή μας με τα άλλα υποκείμενα. Ο Χούσσερλ, ένας δύσκολος φιλόσοφος, αποτελεί μια ιδιαίτερη μορφή της σκέψης του 20ου αιώνα. Αξιοσημείωτο έργο του οι «Καρτεσιανοί στοχασμοί», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ροές».