Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 15/03/2020
Η λέξη ήρθε στη δημόσια συζήτηση τις τελευταίες ημέρες. Την έφερε, κατά τρόπο παράδοξο και για κάποιους ίσως τραγικό, ο κορονοϊός. Την ακούσαμε και την ακούμε από τα χείλη γιατρών, που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτής της μάχης.
Η λέξη έχει, δεκαετίες τώρα, εξοβελιστεί από τον πολιτικό λόγο. Σπάνια βρίσκει θέση στην πολιτική αντιπαράθεση. Ωσάν να μην υπάρχει. Ίσως αυτό να είναι και μια ακριβής αποτύπωση. Μια αντανάκλαση της πραγματικότητάς μας. Είμαστε κοινότητα ανθρώπων;
Ο λόγος είναι, ότι υπενθυμίζει, απαιτητικά και διαταρακτικά για την κατεστημένη εκδοχή των πραγμάτων, τον κενρικό πυρήνα της υπόστασής της. Την ευθύνη. Η κοινότητα καλεί σε ευθύνη. Στην καθυστερημένη κοινωνία, όπως η ελληνική, σχεδιασμένα και συνειδητά η ευθύνη αποκρούστηκε και υπονομεύτηκε. Η κοινότητα μιλάει για τον έσω δεσμό, την υποχρεώση που γεννάει η συνύπαρξη, τις στάσεις και τις συμπεριφορές, που θεμελιώνουν και οικοδομούν το δικαίωμα, ως ατομικό και κοινωνικό αγαθό.
Τα πρώτα βήματα του ανθρώπου ορίζονται από την ανάγκη, συνηθίζουμε να λέμε. Αυτή υπάρχει στη διπλή εκδοχή της. Επιβίωση και συμβίωση. Αδιαίρετα δεμένες, η μία υπάρχει μέσα στην άλλη. Έτσι συγκροτούνται οι κοινότητες. Έτσι ξεκινάνε το βίο τους. Και πάντα, όταν καταγινόμαστε με την κοινωνία με όρους κοινότητας, θα προκύπτουν μπροστά μας τα δύο θεμελιώδη. Συμβίωση. Επιβίωση.
Στο πέρασμα του χρόνου, με το μέγεθος, την ταξική διαίρεση, την αντιπαλότητα για το καλό και το κακό, τη σύγκρουση για τον έλεγχο των πόρων και την εξουσία, η κοινότητα γίνεται πεδίο μάχης. Η πολιτική λειτουργία και το δημοκρατικό πλαίσιο συνύπαρξης, ως το ανώτερο ως σήμερα επίτευγμά της, πετυχαίνουν να διασώσουν και να διατηρήσουν τα στοιχεία της κοινότητας, παρά το μεγάλο αριθμό των μελών της. Ο πληθυσμός αποκτά ποιοτική ενότητα και χτίζει τις δυνατότητες συνοχής, αντοχής και πορείας στο χρόνο.
Ο κορονοϊός αναμοχλεύει ξεχασμένες καταστάσεις. Και ενώ οι γιατροί με τρόπο διεισδυτικό μας θυμίζουν την ανάγκη προστασίας της κοινότητας από την απειλή και τον κίνδυνο, στην πολιτική γλώσσα επανέρχεται η ξεχασμένη λέξη. Ευθύνη. Προβάλλεται ως ανάγκη «απέναντι στο κοινωνικό σύνολο». Κάτι που ποτέ δεν υπηρετήθηκε με συνέπεια από την Πολιτεία, όπως είναι ο ρόλος της. Η ευθύνη διαγράφτηκε, γιατί μέσα στην αμοιβαιότητα των σκληρών απαιτήσεών της, το κράτος θα έχανε ένα εργαλείο εξάρτησης και ελέγχου.
Η ευθύνη είναι η συνειδητή συμμετοχή, με επίγνωση και αποδοχή των συνεπειών και του αποτελέσματος της εκάστοτε πράξης στον μακρύ χρόνο. Κανένα σήμα κινδύνου, όπως αυτό του κορονοϊού, δεν μπορεί να έχει αξία χωρίς την ευθύνη και την ωριμότητα που τη συνοδεύει. Μια ζωντανή κοινότητα ανθρώπων για να αντέξει, προτάσσει την επιμέλεια του εαυτού της. Σχέσεις. Δεσμοί. Ευθύνες. Κανόνες. Κυρώσεις. Να ένας δρόμος για το μέλλον.
