Όσο και αν η επικαιρότητα αρπάζει την προσοχή, την απορροφά και την δεσμεύει στο στγμιαίο, κάτω από την επιφάνεια ρέει το ποτάμι των ιδεών, που με τον βουβό τρόπο τους άλλοτε οικοδομούν στέρεα ένα κόσμο και άλλοτε διαβρώνουν θεμέλια και βάσεις .
Μέσα στην κρίση, που το βουητό της δεν έχει σβήσει, αυτό που ονομάζουμε ιδέες, είτε ως ερμηνευτική απόπειρα είτε ως πλαίσιο πορείας, υποχώρησαν καταλυτικά σε βαθμό εξαφάνισης και τα ισοπεδωτικά στερεότυπα πήραν τη θέση τους. Η απλοϊκή διχοτόμηση κατέλαβε νικηφόρα τον δημόσιο χώρο, το «καλό» και το «κακό» αρκούσε, το «μνημόνιο» και «αντιμνημόνιο» έγινε υψηλή έννοια και ιδέα στη θέση της ιδέας.
Η παιδαγωγική αυτή διέγραψε προοδευτικά την ανάγκη των ιδεών στην πολιτική σύγκρουση και δίδαξε ότι αρκεί μια ακατέργαστη πολιτική πρόταση για την κατάκτηση μιας πλειοψηφίας. Είναι άξιο υπογράμμισης, ότι αυτή η επιλογή γίνεται από ένα κόμμα που τοποθετεί τον εαυτό του στην Αριστερά, μια παράταξη που είχε πάντα προνομιακή σχέση με τις ιδέες και την επεξεργασία τους, όσο και αν το ιδεολογικό στοιχείο αιχμαλώτιζε σε έναν στενό ορίζοντα αυτή τη σχέση.
Οι ιδέες είναι, εκφρασμένες δια του λόγου, η κινητήρια δύναμη της ιστορίας. Έχω και αλλού σημειώσει, ότι οι ιδέες κινούν τον κόσμο και οι λέξεις τον αλλάζουν. Οι ιδέες στην πορεία, έγιναν εργαλείο επεξήγησης, δρόμος ή και λεωφόρος κατανόησης, συστατικό της εμπειρίας, αφετηρία κινητοποίησης των ανθρώπων, μοχλός συγκλονιστικών αλλαγών , υλικό οικοδόμησης νέων κόσμων. Η Γαλλική Επανάσταση είναι το προϊόν των φιλελεύθερων ιδεών, που, καλλιεργημένες στις προεπαναστατικές λέσχες, σάρωσαν σαν άνεμος την Μοναρχία.
Ως απόπειρα επεξήγησης του κόσμου, ως όπλο κατανόησης της κοινωνικής δυναμικής και πολυπλοκότητας , οι ιδέες θα παραμένουν πάντα η ζώνη της αληθινής σύγκρουσης για την εξουσία. Εκεί, η μάχη, δύσκολη και διαρκής , θα έχει πάντα αντικείμενο τη συνείδηση. Εκεί κρίνονται όλα. Στην εποχή που ζούμε, μοιάζει τα κεντρικά ζητήματα να έχουν απαντηθεί και η δημοκρατική αντίληψη για την κοινωνική οργάνωση και εξουσία να έχει κερδίσει την μάχη. Όπου εγκαθίσταται μια βεβαιότητα, δίπλα της κατοικεί μια πλάνη. Η πλάνη της τελικής επικράτησης , της επικράτησης μιας ιδέας.
Αν παρακολουθήσει κανείς την τρέχουσα πολιτική μας ζωή, θα διαπιστώσει ότι το ζήτημα των ιδεών έχει περάσει στο περιθώριο. Αν και υπάρχει μια ατομική πνευματική παραγωγή αξιοθαύμαστη, οι πολιτικές δυνάμεις υποτιμούν το ζήτημα, δεν ενθαρρύνουν ιδεολογικές αντιπαραθέσεις, δεν ευνοούν την καινοτομία στο μέτωπο των ιδεών, συνειδητά το αποσιωπούν.
Είναι άξιο προσοχής, ότι η κυβερνητική παράταξη, που διαθέτει τις εξωτερικές δυνατότητες για μια εργασία στο μέτωπο αυτό, υλικά μέσα και δυνατή φωνή, εντελώς απέχει. Κάθε τόσο ακούγεται από επίσημα χείλη η ανάγκη «ιδεολογικού αγώνα», ως ευκαιριακό σύνθημα , σαν αυτά που ακούγονται στις συνδικαλιστικές πορείες στη Σταδίου. Στη θέση των ιδεών, οι κυβερνητικοί βάζουν τη διαχειριστική ικανότητα, την τρέχουσα αποτελεσματικότητα, την ευκαιριακή επίκληση αρχών. Η αδυναμία του αντιπάλου καλύπει καμιά φορά στην πολιτική αντιπαράθεση την ιδεολογική ανεπάρκεια. Μόνο που αυτό που σήμερα μοιάζει διαρκές, αύριο θα φανεί η προσωρινότητά του. Η κάλπη πάντα «οργανώνει» την αποτίμηση μιας πολιτικής και μετράει τα όρια της αποδοχής της.
Πρώτη δημοσίευση, εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 04/06/2022
