Αν γίνει συμφωνία με τους εταίρους-πιστωτές, θα ησυχάσουμε;
Όχι. Η κυβέρνηση έχει πολιτική ανάγκη να συντηρήσει ένα κλίμα αντιπαράθεσης, ακόμη και σύγκρουσης, με τους εταίρους, για να τροφοδοτεί την κινητικότητά της. Εξάλλου και σήμερα μέσα σε κλίμα εχθρότητας κινείται. Και επειδή δεν έχει ούτε μπορεί να διαμορφώσει στρατηγική κατεύθυνση πορείας, θα παραπαίει πολιτικά μέσα στη σχέση «θέλω χρήματα από τους δανειστές, αλλά αυτοί είναι και εχθροί μας». Συνεπώς, η πολιτική ένταση γύρω από το θέμα θα συνεχιστεί. Δεν μπορεί να γίνει και διαφορετικά. Ο συνασπισμός του ανορθολογισμού ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ χρειάζεται ατμόσφαιρα πολιτικής έντασης και καταγγελίας για να υπάρξει.
Υψηλή στρατηγική, πάντως, δεν αποδείχθηκε ότι υπάρχει ούτε από την πλευρά των εταίρων μας. Διαφωνείτε;
Δεν ξέρω τι εννοείτε «υψηλή στρατηγική». Οι εταίροι είναι μια δεδομένη πραγματικότητα. Λειτουργούν με τους δικούς τους κανόνες. Η επιμονή στους κανόνες αποτυπώνει μια στρατηγική. Αν δεχτούμε ότι αυτοί είναι οι ισχυροί και η Ελλάδα το αδύναμο μέρος, η Ελλάδα χρειάζεται υψηλή στρατηγική. Γιατί η στρατηγική είναι το όπλο του αδυνάτου. Η σημερινή κυβέρνηση ούτε τακτική ούτε στρατηγική μπορεί να αναπτύξει. Το μόνο που την ενδιαφέρει είναι ο πολιτικός ακτιβισμός και η εξουσία. Η εξουσία για τη σημερινή κυβερνητική ομάδα είναι αυτοσκοπός. Δεν πρέπει να υπάρχει καμία αφέλεια επ’ αυτού.
Η κυβέρνηση εξακολουθεί να έχει ισχυρή κοινωνική υποστήριξη. Το περιμένατε;
Φυσικά. Αυτό όμως που φαίνεται ως υποστήριξη και καταγράφεται και από τις δημοσκοπήσεις είναι υποστήριξη όχι της κυβέρνησης αλλά των επιθυμιών των ψηφοφόρων. Μόλις χθες οι άνθρωποι ψήφισαν. Εξάλλου ο ανορθολογισμός ως ατμόσφαιρα φέρνει στην Ελλάδα πολιτικά αποτελέσματα. Μια καθηγήτρια πανεπιστημίου, που διεκδικούσε τη θέση αντιπροέδρου στον ΕΦΕΤ, διακηρύσσει με μαθηματική βεβαιότητα ότι μας ψεκάζουν. Ο κ. Τσίπρας ενορχηστρώνει τον ανορθολογισμό και ηγείται της καθυστέρησης.
Είναι πολύ υψηλή η δημοτικότητα του πρωθυπουργού και πολύ μεγάλο το προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ στην πρόθεση ψήφου και αυτά ενώ δεν υπάρχουν πια μεγάλες προσδοκίες για καλύτερες μέρες. Μια εξήγηση;
Πάντα υπάρχουν προσδοκίες για καλύτερες μέρες. Στη χώρα βρίσκεται σε εξέλιξη με βαθιά, εκούσια παραπλάνηση. Είναι λογικό οι άνθρωποι να επιθυμούν το καλύτερο. Για την ώρα παρέχουν υποστήριξη σε αυτόν που ακόμη το υπόσχεται. Να δούμε μέχρι πότε θα μπορεί να υπόσχεται. Στην πολιτική το ψέμα φέρνει αποτελέσματα, αλλά καμιά φορά φτάνει και σε ένα γρήγορο τέλος.
Δεν είναι αλήθεια ότι ο ΣΥΡΙΖΑ παίζει χωρίς αντίπαλο;
Έτσι είναι σήμερα. Γι’ αυτό και η συμπεριφορά του και ο λόγος του ξεπερνούν τα όρια του δημοκρατικού πλαισίου. Ο κυρίαρχος ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να κρύψει τον ιδεολογικό αυταρχισμό του. Έτσι, ο κ. Λαφαζάνης μιλάει για «πέμπτη φάλαγγα» και ο κ. Κατρούγκαλος για «τρόικα εσωτερικού». Η κυριαρχία στην πολιτική είναι πάντα προσωρινή.
Προβλέπετε ανακατατάξεις στο πολιτικό σκηνικό και προς ποια κατεύθυνση;
Αυτή την ώρα δεν φαίνεται κάτι τέτοιο. Η αντιπολίτευση συμπληρώνει την πολιτική αδυναμία της κυβέρνησης. Ο χρόνος θα δείξει.
Μήπως αναδειχθούν ηγετικές προσωπικότητες μέσα από τον ΣΥΡΙΖΑ που θα συνομιλήσουν με τους απογοητευμένους από τη στροφή αντιμνημονιακούς ψηφοφόρους;
Δεν φαίνεται κάτι τέτοιο. Ούτε νομίζω ότι θα συμβεί. Στον ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει μια κοινότητα αντιλήψεων. Η εικόνα του εσωτερικού διχασμού είναι πλαστή. Είναι πολιτική πλάνη να πιστεύει κανείς, για παράδειγμα, ότι ο κ. Τσίπρας διαφωνεί με τον κ. Λαφαζάνη. Πρόκειται για το ίδιο πολιτικό πρόσωπο. Με κατανεμημένους τους ρόλους. Και για τον έναν και για τον άλλον προέχει ο έλεγχος του κράτους. Και συνακόλουθα η αιχμαλωσία της κοινωνίας διά του κράτους. Οι άνθρωποι δεν έχουν καμία σχέση με αυτό που ονομάζουμε δημοκρατική συνείδηση. Το παρελθόν φωτίζει το παρόν και το παρόν μάς μιλάει για το μέλλον. Ο κ. Τσίπρας και όχι κάποιος άλλος είπε τη βαθιά αντιδημοκρατική πρόταση «ή εμείς ή αυτοί».
Στη Βρετανία παραιτήθηκαν τρεις πολιτικοί αρχηγοί μετά τις εκλογές (Μίλιμπαντ, Κλεγκ, Φάρατζ). Εδώ γιατί δεν φεύγουν μετά την ήττα;
Η απάντηση βρίσκεται στην κατεστημένη αντίληψη εξουσίας. Οι ηγετικές προσωπικότητες της χώρας, όλοι γόνοι, καρποί του πολιτικού συστήματος φεουδαρχικού τύπου, μέχρι τώρα δεν είναι συμφιλιωμένοι με την ήττα. Πρόκειται για βαθιά συντηρητική αντίληψη, που τροφοδοτεί την αδράνεια και την ακινησία. Κάποιοι αισθάνονται ότι είναι αιώνιοι. Στην πολιτική η πράξη της παραίτησης μπορεί να είναι πράξη θεμελιωτική. Έτσι, ο κ. Σαμαράς, για παράδειγμα, χωρίς να διαγράφουμε χρήσιμα πράγματα που έκανε τα τελευταία χρόνια, θα συντελούσε στην πολιτική μεταβολή αν με το τέλος αυτού του κύκλου είχε ήδη υποβάλει την παραίτησή του.
Το Ποτάμι πιστεύετε ότι μπορεί να γίνει το κέντρο συνάντησης των μεταρρυθμιστικών δυνάμεων της χώρας;
Έβλεπα και βλέπω με συμπάθεια το Ποτάμι. Έχει μια πολιτική χρησιμότητα. Θα μπορούσε να γίνει συντελεστής εξέλιξης και ανασυγκρότησης του μεταρρυθμιστικού χώρου. Αυτό όμως χρειάζεται ριζοσπαστικότητα. Χωρίς θεμελιωμένη ανατρεπτικότητα και πιο βαθιά αμφισβήτηση των παραδοσιακών δομών του συστήματος, συνάντηση των μεταρρυθμιστικών δυνάμεων δεν έχει νόημα. Μην ξεχνάμε ότι η φάση που διανύουμε είναι μεταβατική, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπαρκτά κοινωνικά αιτήματα θα βρουν σύντομα πολιτική έκφραση. Παράδειγμα: Ποιος θα εκφράσει το «νέο προλεταριάτο» που διαμορφώνεται στη χώρα και θα είναι αντικείμενο συστηματικής εκμετάλλευσης από το κράτος;
Δεν είναι αλήθεια ότι το παλιό πολιτικό σύστημα και οι διαχρονικοί πρωταγωνιστές του έχουν κουράσει; Γιατί δεν φεύγει κανείς;
Το είδαμε λίγο παραπάνω. Αυτοί που δεν φεύγουν, εκλέγονται και δεν φεύγουν. Αυτοί που δεν εκλέγονται, φεύγουν. Έτσι, λοιπόν, η πολιτική μας κατάσταση έχει τη συνυπογραφή του λαού. Οι εκφραστές του θα έχουν πάντα μια αντιστοιχία με την πολιτική και κοινωνική συνείδηση της εποχής.
[Free Sunday, τεύχος 322]
