Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 21/04/2019

Η πολιτική είναι υπόθεση του παρόντος. Συνδέεται με τον άνθρωπο του παρόντος, τις ανάγκες και τις προσδοκίες του. Είναι πάντα υποχρεωμένη η πολιτική δράση να συνομιλεί με το παρόν, να εργάζεται πάνω στις συνθήκες που το ορίζουν, να κινείται προς το μέλλον άρρηκτα δεμένη μαζί τους.

Αν αυτό είναι το αναπόδραστο μέτωπο της πολιτικής – και αυτό είναι - ­αυτό είναι ταυτόχρονα και το μέτωπο της φθοράς της. Αυτή η φθορά παρασύρει στην πύρινη λάβα της και ιδέες και θέσεις και πρόσωπα και αντιπροσώπους.

Κανείς και τίποτα δεν μπορεί να ξεφύγει από την αλήθεια που διαρκώς επιβεβαιώνεται. Η προσέλευση στην πολιτική είναι εκούσια προσέλευση στην τραγωδία.

Το παρόν, το παρόν κάθε εποχής, φέρνει μέσα του τα αδιέξοδά του. Τα άλυτα προβλήματα του παρελθόντος, τις τραυματικές εμπειρίες, τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις, τις αθεμελίωτες προσδοκίες. Κάθε πολιτική είναι υπονομευμένη από το παρελθόν και ποτέ έτσι δεν μπορεί να σταθεί στο ύψος των απαιτήσεων του παρόντος. Κερδίζει εκλογικά μιλώντας για το παρόν, ωσάν να μπορεί μαγικά να ανταποκριθεί σε όλα και χάνεται ταυτόχρονα μέσα στην αδυναμία ανταπόκρισης. Οι ευκαιρίες της νίκης είναι και οι εγγυήσεις της ήττας.

Σαν την ήττα μπροστά στην οποία βρίσκεται ο ΣΥΡΙΖΑ. Οι κυβερνητικοί δεν μπορούν, όπως τόσοι άλλοι, να γλιτώσουν από τον αδήριτο νόμο της φθοράς. Ήδη απογυμνωμένοι, χωρίς ένδυμα και χωρίς περιβολή, συνομιλούν με το τέλος τους.

Ιστορικά, μέσα στην απόγνωση που γεννά η μάταιη και ατελέσφορη αναμέτρηση με το παρόν, επινοείται η θριαμβευτική επαγγελία του μέλλοντος. Το μέλλον πάντα εμφανίζεται ενδεδυμένο την ελπίδα. Φωταγωγημένο στον ορίζοντα του χρόνου κλέβει την ματιά και αρπάζει την φαντασία. Πάνω σε αυτήν την γέφυρα παρελαύνει η παραπλάνηση. Η παραπλάνηση της μετάθεσης.

Γερμανικές αποζημιώσεις. Πλούσια στα έγκατα κοιτάσματα. Τα εύκολα αγαθά του μέλλοντος ανταγωνίζονται τις ανάγκες του παρόντος. Τις ταξιδεύουν στο μέλλον. Τις μεταθέτουν σε μια μελλοντική εποχή μικρής ή μεγάλης ευτυχίας.

Οι γερμανικές αποζημιώσεις θα μπορούσαν να καλύψουν το χρέος μας, ακούμε. Συνοδευόμενη από την συγκίνηση που συνυπάρχει με το ανυπόστατο του ισχυρισμού, η υπόσχεση τροφοδοτεί τον πονηρό υπολογισμό του εύκολου δρόμου, της απαλλαγής από την ευθύνη που γεννά το παρόν,  το αυτονόητο και δικαιωμένο της μετάθεσης σε έναν επόμενο χρόνο.

Κάπως έτσι έχει ανοίξει ήδη η αυλαία της επόμενης φάσης. Πάνω στη σκηνή της το παρόν θα διεκδικήσει τα δικαιώματά του εναντίον της παραπλανητικής μετάθεσης, που τροφοδοτεί η κυβερνητική ιδεολογική φαντασία.

Αν η νίκη μπορεί να μεταθέτει και να μετακινεί διαρκώς τον τόπο της, η ήττα συντελείται σε ένα παρόν. Σε αυτό το παρόν που εμπεριέχει ήδη την ήττα των κυβερνητικών στην ερχόμενη κάλπη.

Ιστοσελίδα, www.athensvoice.gr, 06/04/2019

Μέσα στη μυθοπλασία της εποχής η κατασκευή του «ηθικού πλεονεκτήματος» διεκδίκησε τον δικό της άμβωνα.
Κάθε τόσο, με κάποια ευκαιρία, επανέρχεται στη δημόσια συζήτηση η γνωστή αυτάρεσκη αναφορά του ΣΥΡΙΖΑ, το «ηθικό πλεονέκτημα». Μετά και την  «υπόθεση Πετσίτη», αλλά και άλλες, οι σκουριασμένες αυτές δύο λέξεις ζητούν την προσοχή μας. Το «ηθικό πλεονέκτημα» είναι μια από τις πιο φωταγωγημένες πλευρές του κυβερνητικού ψεύδους. Το κραδαίνουν οι κυβερνητικοί κάθε φορά , σαν θανατηφόρα σπάθη εναντίον των βρωτών αντιπάλων τους.

Τρείς παρατηρήσεις.

1^η παρατήρηση: Δεν υπάρχει και δεν μπορεί να νοηθεί «ηθικό πλεονέκτημα» για κόμματα, ομάδες ανθρώπων ή συγκεκριμένες κοινότητες. Η ηθική , ως στάση και ως συμπεριφορά, δεν έχει ποτέ συλλογικό χαρακτήρα. Συνδέεται πάντοτε με ένα άτομο, ένα πρόσωπο. Πηγάζει από μια ατομική συνείδηση και δια μιας ενεργούσας ατομικότητας γίνεται μέρος του κοινωνικού γίγνεσθαι. Αυτή σηκώνει το βάρος της πράξης, αυτή μόνο έχει και την ευθύνη.

2^η παρατήρηση: Η επαναλαμβανόμενη, μηχανική επαναφορά από ένα κόμμα του «ηθικού πλεονεκτήματος» είναι μια διεκδίκηση υπεροχής. Κάτι σαν ιδεολογία υπεροχής, που δικαιώνει τις πράξεις, όλες τις πράξεις, όλων των μελών του κόμματος,, πέρα από το πραγματικό περιεχόμενό τους. Μια ιδεολογία υπεροχής που τοποθετεί  τους άλλους σε υποδεέστερη θέση, τους καθιστά ύποπτους και εύκολα μεμπτούς και καταδικαστέους. Το «ηθικό πλεονέκτημα» είναι ο λόγος του πολιτικού άμβωνα, που αναγορεύει τον εαυτό του σε κριτή ζώντων και νεκρών. Εξαιρώντας πάντοτε τον ίδιο και θεωρώντας πάντα δικαιωμένες όλες τις πράξεις του , ακόμη και αυτές που δεν έχουν προλάβει να υπάρξουν. Πρόκειται για αλαζονεία και αυθάδεια. Και ως τέτοια στον πυρήνα της αντιδημοκρατική.

3^η παρατήρηση: Η κατασκευή του «ηθικού πλεονεκτήματος» αναιρεί ευθέως τον εαυτό της. Δεν υπάρχει πιο ανήθικη πράξη από το να επικαλείται κανείς από τον άμβωνά του την ηθική του δήθεν υπεροχή και αυτό ως επιχείρημα επιβολής επί των άλλων. Η ίδια η επίκληση της ηθικής ανωτερότητας είναι και η κατάργησή της.

Το «ηθικό πλεονέκτημα» είναι το έσχατο καταφύγιο των ανήθικων.

Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 14/04/2019

Η ιδεολογική ματιά στον κόσμο δεν γνωρίζει μέτρο δικαιοσύνης. Όλα τελούν υπό το κριτήριο του δικού της μέτρου. Ο κόσμος μικραίνει ή μεγαλώνει κατά την ιδεολογική επιταγή, φωτίζεται ή σκοτεινιάζει, ανοίγει ή κλείνει. Όλα είναι ρευστά. Ψέμα και αλήθεια. Ένοχοι και αθώοι. Μόνο η ιδεολογία διατηρεί σταθερό και απαρασάλευτο τον εαυτό της. Ως ανεξάντλητο συμπλήρωμα δικαίωσης. Λόγων και πράξεων.

Οι κυβερνητικοί μας έχουν δώσει όλα αυτά τα χρόνια δείγματα αυτής της συνακόλουθης πρακτικής. Σε όλη τη διαδρομή τους στην εξουσία, ολοκληρώνοντας τον πραγματικό πολιτικό εαυτό τους, αυτοκαθαγιάζονται και καθαγιάζουν.

Από τη ρομφαία του ηθικού πλεονεκτήματος, μέχρι το ρόλο του υπέρτατου κριτή ζώντων και νεκρών, αθώων και ενόχων, διεκδικούν μια ιδιαίτερη θέση στα δημόσια πράγματα. Τους ανήκει- λέει- δικαιωματικά η τελευταία λέξη. Για όλα.

Τώρα που εξαντλήθηκε ο ρόλος του προδότη στην πολιτική σύγκρουση και κάθε προσπάθεια μετάπλασής του σε υψηλότερες προπαγανδιστικές κατασκευές αποδεικνύεται ατελέσφορη, βρίσκει την τιμητική του ο ρόλος του υπόπτου.

Η υπόθεση Novartis, που έχει μεγάλο ενδιαφέρον η εξέλιξή της, είναι μια καλή ευκαιρία να ανακινήσει και να ανακινηθεί το σκοτεινό αυτό στερεότυπο.

Συνδεόμενο με την αρχέγονη μορφή του διωκτέου ξένου, του εσωτερικού εχθρού και του προδότη, ο ύποπτος αναμοχλεύει το ένστικτο θανάτου, το φθόνο, και τελεί υπό θανάσιμη παρατήρηση, κριτική και πιθανή καταδίκη.

Κάθε ιδεολογία ολοκληρωτικής σύλληψης συνυφάνθηκε με την έννοια του υπόπτου. Ύποπτοι παντού. Υπάρχουν ή μπορεί να υπάρξουν. Αυτός είναι ο ιστορικός αντίλαλος κάθε ιδεολογίας καταστολής. Ύποπτοι παντού.

Ο αντίλαλος αυτός δεν αναφέρεται σε ένα άτομο. Δεν ενδιαφέρει τόσο η προσωποποίησή του, όσο η καθολική απειλή που εμπεριέχει. Η κατηγορία του υπόπτου δεν πλανάται εναντίον του ενός. Απευθύνεται σε όλη την κοινωνία.

Υπάρχει στην ιστορία ένα κορυφαίο σχετικό παράδειγμα ύψιστης πολιτικής παιδαγωγικής. Θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία. Το έχω σημειώσει και πάλι σε αυτές τις σελίδες. Και ποτέ δεν θα έπρεπε, ως παράδειγμα,  να το προσπερνάμε.

Ο Νόμος περί υπόπτων της Γαλλικής Επανάστασης. Ο «πιο αιματηρός νόμος της ιστορίας».  Ο Νόμος της 22ας Πρεριάλ (Ιούνιος 1794). Η τριανδρία Ροβεσπιέρος, Κουτόν, Σαιν - Ζυστ είναι οι εμπνευστές. Η θανάτωση των αντιπάλων δεν προϋποθέτει κατηγορία. Δεν έχουν δικαίωμα υπεράσπισης. Ούτε απολογίας. Το «ύποπτος» αρκεί. Στην προσωρινή ορμή της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας, ο Νόμος της 22ας Πρεριάλ έγινε πολλαπλασιαστής και όργανο θανάτου. Είναι γνωστή η τύχη των εμπνευστών του.

Ο αντίλαλος «ύποπτοι παντού» είναι η φωνή της καθυστέρησης, που μέσα από τον βίαιο τραυλισμό της, απειλεί τη συγκροτημένη, ως  Δικαιοσύνη, γλώσσα της Δημοκρατίας.

Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 07/04/2019

Χιλιάδες υποψήφιοι, άνδρες και γυναίκες, σε όλη τη χώρα. Από την μικρή κοινότητα μέχρι τον ευρωπαϊκό ορίζοντα. Μια ενδιαφέρουσα κατάσταση. Πλούτος για την δημοκρατική λειτουργία. Η συμμετοχή είναι το ύδωρ που ποτίζει τις ρίζες της.

Η συμμετοχή είναι μια ευκαιρία λόγου. Και πρόσκληση λόγου. Λόγου, επικοινωνίας και διαλόγου.
Ας μου επιτρέψουν οι υποψήφιοι να θέσω υπόψη τους μια ιδέα. Να μελετήσουν το μικρό έργο «Περί ύψους».

Πρόκειται για μια σύντομη πραγματεία για το λόγο. Πρόκειται για μελέτη πάνω στο εκφραστικό μέσο του λόγου. Γραμμένο γύρω στο 1^ο μ.Χ. αιώνα. Από άνθρωπο «με πάθος για τα μεγάλα πρότυπα του λόγου», όπως σημειώνει στην υπέροχη εισαγωγή του και ο μεταφραστής του έργου, Κώστας Χωρεάνθης (Εκδόσεις Αστρολάβος/Ευθύνη).

Δεν έχει σημασία εδώ μια συζήτηση για τον συγγραφέα του μοναδικού αυτού  περί τον λόγο πονήματος. Ας δεχθούμε την εκδοχή του Ανώνυμου.

Ο Ανώνυμος λοιπόν αυτός μελετητής της τέχνης του λόγου, της εκφραστικής δύναμης και της ανύψωσης του ομιλούντος στο ανώτερο επίπεδο της βέλτιστης έκφρασης, μας μιλάει για τη δύναμη του λόγου. Μας καλεί σε μια μύηση στη δύναμη του λέγειν. Και ως καλός γνώστης των κλασικών έργων βγάζει τα συμπεράσματά του για την τέχνη που έχουν μέσα τους.

Είναι το έργο μια προτροπή να ανακαλύψει κανείς την ανυπέρβλητη γοητεία αυτού του λόγου. Μέσα από την ήδη κατακτηθείσα τέχνη. Όταν οι λέξεις μπουν στην κατάλληλη θέση αποκτούν μαγική δύναμη, μας λέει.

Θα ήταν χρήσιμο, νομίζω, για τους υποψηφίους, να ρίξουν μια ματιά στις σελίδες του, ή και να μελετήσουν ίσως ακόμη τις καρποφόρες σκέψεις του Ανώνυμου. Θα βρουν έναν οδηγό για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να επιτευχθεί το υψηλό στο λόγο. Το ωραίο, το ουσιαστικό, το πλήρες, το μουσικό, το πειστικό.

Θα βρουν εκεί ότι για την αποδοχή, την επιτυχία, την πειστικότητα του λόγου, ο συγγραφέας ή ο εκφωνητής θα πρέπει «να έχει ήθος και φρόνημα υψηλό και ευγενές».

Θα βρουν επίσης εκεί μια ισχυρή προτροπή να καταβάλλουν μεγάλη φροντίδα και να δείχνουν ιδιαίτερη επιμέλεια για την τέλεια έκφραση, επιλέγοντας και χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες λέξεις.

Προτείνω ένθερμα στους υποψηφίους να συναντηθούν με το «Περί ύψους», αυτόν τον εκλεπτυσμένο και υψηλό οδηγό για τον δημόσιο λόγο.

Το ζήτημα δεν είναι να συναγωνιστούν σε ένταση «το αστροπελέκι του Δημοσθένη», αλλά να πλουτίσουν τη δεξαμενή του λόγου που ποτίζει τις ρίζες της Δημοκρατίας.