Μετά την καταλυτική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ, πάνω στο φαρδύ και φθαρμένο ένδυμα της «προόδου» ψάχνει τόπο και λόγο  ο νεοπροοδευτισμός. Ο φιλόδοξος εαυτός του διεκδικεί τη διαδοχή στο χώρο, σε αυτό το κενό νοήματος που αφήνει η ήττα της «προόδου», εμφανιζόμενος ως έκφραση της νέας αμφισβήτησης.

Δεν χρειάζεται ανάλυση η έννοια της προόδου. Η αισιόδοξη ματιά στον κόσμο, η επιστήμη, η τεχνική, η πίστη στην γραμμική εξέλιξη εγκαθιστά μια ενατένιση του κόσμου και μια συγκεκριμένη θεώρηση του ανθρώπου. Ο παράδεισος ήταν ο τόπος της βέβαιης κατάληξης.

Η πρόοδος έγινε προοδευτισμός. Και ο προοδευτισμός πολλαπλασιάζοντας τον ήδη συντελεσμένο εκφυλισμό, γίνεται νεοπροοδευτισμός. Οι οπαδοί του πληθαίνουν διαρκώς και νομίζεις ότι η χώρα είναι έτοιμη να περάσει σε μια ανώτερη φάση κοινωνικής ωριμότητας και πολιτικής συνειδητοποίησης. Πρόκειται για εντυπωσιασμούς της εποχής , που περίτεχνα κρύβει τον εαυτό της.

Τι είναι ο νεοπροοδευτισμός; Είναι κάθε μεταμφιεσμένη προβολή προοδευτικότητας, που πίσω της κρύβεται μια συντηρητική συνείδηση, η οποία ντρέπεται να μιλήσει καθαρά για τον εαυτό της.

Τους οπαδούς του νεοπροοδευτισμού τους αναγνωρίζεις μέσα από την αθεμελίωτη άρνηση, την χαώδη αμφιβολία τους, την ορμητική κριτική τους για τα εύκολα, την αγάπη τους στο φευγαλαίο, την προσήλωσή τους στο περαστικό, την αποστροφή τους στη δέσμευση και την ευθύνη.

Αν η πρόοδος ενδιαφέρθηκε για το όλον, ο νεοπροοδευτισμός αρκείται στο πεπερασμένο. Το όλον επιχειρούσε να δώσει μια νοηματική διάσταση στη συνείδηση και εν μέρει το πετύχαινε. Ο νεοπροοδευτισμός αγαπάει το μικρό στενό όριο, που ευκαιριακά υπάρχει και στιγμιαία νοείται. Είναι η ευκαιρία της ανάδειξής του, ο λόγος της ύπαρξής του. Δείχνει ενδιαφέρον στιγμιαία για κάτι που τρέφει την ψευδοεπαναστατική μέθη, επειδή δεν ενδιαφέρεται ουσιαστικά για τίποτα. Η παράσταση του εαυτού του μόνο ενδιαφέρει. Ένα tweet, μια οργισμένη ανάρτηση στο facebook. Ο νεοπροοδευτισμός ως ασφαλής υποκρισία ζει μέσα στην αυτάρκεια του εαυτού του.

Για τον νεοπροοδευτισμό και τους οπαδούς του ο στόχος πάνω σε ένα ηθικό, κοινωνικό ή πολιτικό ζήτημα είναι πρόσχημα ευκαιριακής συμμετοχής και ευκαιριακότητας παρουσίας. Δεν τους ενδιαφέρει το σταθερό. Δεν ανατρέχουν. Δεν θυμούνται. Δεν συνθέτουν. Δεν στοχάζονται. Αρπάζουν το επίκαιρο. Το διαδίκτυο είναι ο ιδανικός τόπος. Ο Αμβρόσιος είναι το αγαπημένο τους θέμα, το «παπαδαριό» η έμπνευσή τους, η κλιματική αλλαγή τους συγκλονίζει, οι μετανάστες ακόμη μια μοναδική ευκαιρία να ανεμίσουν την ευαισθησία τους. Πάντα από την ασφάλεια της απόστασης και την άρνηση της συνέπειας λόγων και έργων.

Αυτός ο οπαδός της εκφυλισμένης ουτοπίας κυκλοφορεί ανάμεσά μας ως φλύαρος νέος προφήτης της προόδου. Βαθειά συντηρητικός, είναι έτοιμος για όλα, δεν είναι διαθέσιμος για κάτι. Ο νεοπροοδευτισμός που ευδοκιμεί στη χώρα δεν είναι ο εκφυλισμός της ιδέας της προόδου, είναι ο εξευτελισμός της.

Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 18/08/2019

Δίπλωσε για καλά και αυτό το καλοκαίρι. Και ο Σεπτέμβρης, ως είθισται, θα φέρει τον νέο πολιτικό κύκλο, με αφετηρία την τετριμμένη παράσταση της Δ.Ε.Θ. Των μεγάλων στόχων και των μεγαλεπήβολων διακηρύξεων.

Και ενώ η χώρα μπορεί να αναζητά έναν δρόμο, η καθημερινή ζωή της είναι αυτή που μας δείχνει τον πραγματικό εαυτό της. Μέσα στην καθημερινή ζωή της εποχής και των ημερών, η πρόταση το «μικρό μιλάει για το μεγάλο» βρίσκει όσο ποτέ την εφαρμογή της. Και ως εργαλείο κοινωνικής και πολιτικής ανάλυσης επιβεβαιώνει τη χρησιμότητά της.

Δεν επιβάλλεται να μελετήσει κανείς ως ειδικός την κατάσταση ή να ακούσει τα δελτία για να διαμορφώσει εικόνα  του σύγχρονου έλληνα ανθρώπου, που κινεί αυτήν την καθημερινότητα και είναι η ψυχή της. Ένα ταξίδι και μόνο μέσα στην αμεριμνησία του καλοκαιριού και τον συναντάς να ξεδιπλώνεται εμπρός σου, σε όλο το μεγαλείο της καθυστέρησής του. Τον συναντάς παντού στην πιο αυθεντική του έκφραση, μέσα από τις μικρές  καθημερινές συμπεριφορές του.

Πρόκειται για έναν άνθρωπο περιφρονητή του καθημερινού. Επίμονο αρνητή του. Επιθετικό και κατακτητικό για ό,τι το συγκροτεί. Το χρόνο , το χώρο, το περβάλλον, τον κανόνα, το ωραίο, την αισθητική των πραγμάτων. Το άλλον, κυρίως τον άλλον.

Πρόκειται για ένα φαντασμένο και μικρό βασιλέα της καθημερινότητας που ασκεί την αυθάδειά του, όπου έχει τη δυνατότητα ή του δίνεται η ευκαιρία. Η συμπεριφορά του στο δρόμο είναι ο πιο δυνατός δημόσιος τρόπος του. Ενοχλείται που υπάρχουν δίπλα του και άλλα αυτοκίνητα και τον εμποδίζουν να αναπτύξει τη φαντασία του στην άσφαλτο. Στο βασίλειό του δεν υπάρχουν κανόνες, δεν υπάρχουν όρια, δεν νοείται κολασμός. Διέρχεται από κατοικημένες περιοχές με μαγάλη ταχύτητα και δεν θέλει κανείς να του θυμίζει τους νεκρούς στους δρόμους.

Η σχέση του με το περιβάλλον είναι θεωρητικά υψηλής στάθμης. Μπορεί να σου εκφωνήσει και λογίδριο για την κλιματική αλλαγή, ίσως ψηφίζει και ανάλογα. Όταν ταξιδεύει γίνεται ένα με τη φύση. Και ως επιβεβαίωση αφήνει πάνω στο σώμα της τα σκουπίδια του, που, περαστικός αυτός, πετάει ελεύθερα από το παράθυρο του αυτοκινήτου του. Τα ρείθρα των επαρχιακών δρόμων μιλάνε για το θριαμβευτικό πέρασμά του.

Η εισβολή του στις παραλίες δείχνει ότι ο ανθρωπολογικός αυτός τύπος, πλήρως αποξενωμένος από τη φύση, αδυνατεί να συνδεθεί μαζί της, να γίνει δέκτης του αγαθού της ύπαρξής της, να σεβαστεί κάθε κόκκο άμμου και κάθε ελάχιστο ζωντανό οργανισμό, την ώρα που σβήνει το τσιγάρο του και συχνά το αφήνει εκεί, ως τεκμήριο της μίζερης δικής του ύπαρξης.

Αυτός είναι ο τύπος ανθρώπου που συναιρεί την Ελλάδα στο παρόν. Η κοινωνική αδιαφορία και η απουσία ελέγχου είναι η περίφραξή του. Μάταια θα περίμενε κανείς μια παράγραφο στις ομιλίες που θα ακουστούν στη ΔΕΘ, για το γκρέμισμα αυτής της περίφραξης.

Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 25/08/2019

Οι θαλασσινές ιστορίες μεγαλώνουν το καλοκαίρι, συνοδεύουν το φθινόπωρο και συντροφεύουν το χειμώνα.

Στην ταβέρνα της Βασίλως οι παρέες των ψαράδων δεν λυπούνται τη λογική. Αφοσιωμένοι στη θάλασσα, με δεσμούς που καμιά ιδεολογία δεν θα πετύχει ποτέ, ζουν μεταξύ υλικής υπόστασης και θαλάσσιας μέθης.

Χθες, ο Λάμπης διέκοψε ξαφνικά τις ανώδυνες διηγήσεις. Και με πρόσωπο σπινθηροβόλο και πνεύμα παθιασμένου αφηγητή, κερδίζει την προσοχή. Είχαμε, με τον πατέρα μου τον Πέτρο, ξεκινάει ο Λάμπης, ρίξει παραγάδι ανοικτά του Κουλεντιανού. Με ζωντανό. Στα νησιά της Παναγίας βαθιά, προς τη Μάνη, μόλις που βλέπαμε τον φάρο των Κυθήρων.

Το μεσημέρι η θάλασσα αλλάζει. Ανήσυχος στο καταφύγιο της Γαρούφας, ο πατέρας μου ζυγίζει τον καιρό. Το μυαλό του καρφωμένο στο παραγάδι και την ελπίδα της ψαριάς του. Με το πάθος φανερό και την επιθυμία να βγει στο πέλαγος ανίκητη. Πώς να τον αφήσεις μόνο του; Χωρίς παρέα, χωρίς βοήθεια, σαν να μονολογούσε πια ενώπιον μας ο Λάμπης. Πήδηξα στη βάρκα, συνεχίζει. Και με τη μηχανή μας βιαστική φτάνουμε στο σημείο. Δεν θα βρίσκαμε ποτέ τη σημαδούρα. Μέσα στα αφρισμένα κύματα, πώς να την δεις; Ήταν και η μόνη μου ελπίδα, είπε λίγο ενοχικά ο Λάμπης, να μην βρεθεί, να φύγουμε, να γυρίσουμε. Και έζησε, μας είπε, το δίλημμα να μιλήσει ή να σιωπήσει, όταν τα μάτια του την διακρίνουν στους αφρούς.

Ψάχνουμε για ώρες, μας λέει ο Λάμπης. Έχουν κάτι από την απόγνωση της πραγματικής ζωής αυτοί οι κύκλοι των ψαράδων στη θάλασσα, καθώς ψάχνουν να βρουν σε δύσκολο καιρό τα χαμένα τους παραγάδια. Μόνο αυτοί ξέρουν. Και ο Λάμπης, που ζει πια μπροστά μας εκείνες τις στιγμές και εμείς μαζί του, συνεχίζει. Την είδα, μας λέει, την είδα από μακριά. Και χωρίς δισταγμό, χωρίς δίλημμα πια φωνάζω: «να τη!». Λάμπει ο καπετάν-Πέτρος.

Γρήγορα η πλώρη της «Βούλας» επάνω της. Ο πατέρας μου – άφταστη η τέχνη του – φέρνει γρήγορα το παραγάδι. Ευτυχής, δίπλα στη μεγάλη σφυρίδα και το σπάνιο φαγκρί. Η θάλασσα λευκή. Με μαλώνει καθώς δυναμώνω ξαφνικά τις στροφές της μηχανής για την επιστροφή. Μάθαινα ακόμη, ήμουν μόλις δεκατέσσερα, σαν να δικαιολογείται ο Λάμπης.

Πρέπει να ταξιδεύεις αργά, μαζί του, να το ακολουθείς. Και αυτό με σένα στην αγκαλιά του να σε οδηγεί μαζί του στην ακτή. Μιλάει για το κύμα, το δυνατό κύμα ο Λάμπης. Που δεν αφήνει το φόβο να σε κερδίσει, καθώς με την παλάμη δεμένη στην κουπαστή και τον ήχο της μηχανής σαν αόρατο ιστίο, γίνεται μέρος της ανείπωτης στιγμής, χέρι προστατευτικό, σε άλλη διάσταση βίωμα.

Είχε πια για καλά νυχτώσει και συγκεντρωμένοι στην αυλή της Βασίλως, όλοι οι ψαράδες ήταν βέβαιοι για το χαμό μας, θυμάται ο Λάμπης. Και κανείς δεν τολμούσε να βγει σε αναζήτηση. Μικρός θρήνος ετοιμαζόταν να ξεσπάσει. Χωρίς φώτα, χωρίς τρόπο επικοινωνίας, εμείς στο δικό μας κόσμο, πλησιάζουμε, κύμα το κύμα τη στεριά. Σιωπηλός ο πατέρας μου ο Πέτρος μάταια προσπαθεί να δώσει σήμα με τον αναπτήρα του. Έχουμε πια επίγνωση των ορίων. Μόνο η τέχνη του και η άρρητη θαλασσινή σοφία του θα έδενε, όπως αυτός, γρήγορα - γρήγορα τη «Βούλα» στο μικρό καταφύγιο της ακτής. Και μαζί, με το χέρι του στο δικό μου, πατάμε βότσαλα και άμμο. Σε λίγο στην αγκαλιά της, έσβηνε και ο θυμός της μητέρας μου, της Βασίλως. Χαμηλώνοντας τη φωνή, κλείνει την ιστορία με ένα χαμόγελο σεσωσμένου θαλασσινού ο φίλος μου ο Λάμπης.

Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 11/08/2019

Παρατηρώντας τις πρωτοβουλίες και τις αποφάσεις του κυβερνητικού σχήματος και του Κυριάκου Μητσοτάκη, έχει εύκολη κανείς την εξήγηση της ικανοποίησης που επικρατεί σε ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας για τη νέα κατάσταση.

Με ταχύ βήμα στο δρόμο των προεκλογικών δεσμεύσεων η Κυβέρνηση συναντιέται και αντλεί στήριξη από τη θετική απόκριση που γέννησε η απομάκρυνση του ΣΥΡΙΖΑ από την εξουσία. Επίτευγμα που η κοινωνία θεωρεί δίκαια ως δικό της, πέρα από άλλες εκδοχές ή ερμηνείες.

Στην καρδιά του θέρους, με την προσοχή των ανθρώπων περιορισμένη ως προς το πολιτικό μέτωπο και με μικρή την απόσταση από τις εκλογές, όλα μοιάζουν πιο εύκολα. Μοιάζουν αλλά δεν είναι.

Η  Κυβέρνηση διαδέχεται ένα κόμμα, που αποτέλεσε έναν πολιτικό παροξυσμό. Ως τέτοιο πέτυχε την εκλογή του το 2015. Ως τέτοιο «κυβέρνησε». Και ως τέτοιο έχασε. Με την ιδεολογικοποίηση έντονη και τη σύγκρουση στα άκρα.

Τόσο η επιτυχία του, όσο και η αποδοκιμασία του αφήνει πίσω ένα σταθερό δεδομένο. Μια πολιτική κερδίζει όταν  αυτοκατανοείται. Όταν φέρει μέσα της με τρόπο ορατό και ευανάγνωστο μια σημασία και ένα περιεχόμενο. Όταν υποσυνοδεύεται από ένα συμλήρωμα νοήματος.

Το νόημα είναι το στοιχείο της συνοχής της. Διασφαλίζει το ενιαίο της υπόστασής της. Διαλύει τις παρερμηνείες και αποκρούει τη σύγχυση. Φωτίζει μια πορεία. Μιλάει με καθαρό τρόπο για την εποχή, τους ανθρώπους και τις ανάγκες τους. Και θεμελιώνει ιδεολογικά, υπό την έννοια της ερμηνείας, την ακολουθούμενη πορεία.

Η διαφαινόμενη αδυναμία της Κυβέρνησης να προσθέσει πολιτικό νόημα και βάθος στην εποχή, θα αναδειχθεί το μείζον πρόβλημά της. Επειδή το ζήτημα αυτό είναι περίπλοκο και απαιτεί επεξεργασία, σχεδόν πάντα, ενώ επιφανειακά θίγεται, αφήνεται για μια επόμενη μέρα.

Δεν υπάρχει αυτάρκης άσκηση πολιτικής με την έννοια της υλοποίησης ενός «κλειστού»  προγράμματος, που επειδή είναι ψηφισμένο φέρει μέσα του και τη διακαίωσή του. Κάθε «κλειστό» πολιτικό πρόγραμμα εγγράφεται σε μια συγκυρία, εμπεριέχει όμως το λόγο της ύπαρξής του στο μέλλον.

Αυτός ο λόγος της ύπαρξής του στο μέλλον γεννάει την ανάγκη της ιδεολογικής του τροφοδοσίας. Η απουσία  αυτής της τροφοδοσίας αφυδατώνει την πολιτική πράξη και την καθιστά γραφειοκαρτικού τύπου δράση. Χωρίς έμπνευση και χωρίς πάθος. Γι αυτό ένα κόμμα ή ένα κυβερνητικό σώμα καλείται κυρίως  να γίνει  επεξεργαστής νοήματος.

Η  ανάγκη του νοήματος σταθερά θα επανέρχεται. Και τα ζητήματα που το συνοδεύουν θα αποτελέσουν τον πυρήνα της επόμενης σύγκρουσης. Η αντίληψη «όλοι μαζί και ενωμένοι» είναι  φενάκη και παραπλάνηση.  Η ζωή δεν επιτρέπει σε αυτή την  μυθοπλασία να εγκατασταθεί.

Όσο θα ψάχνει ο ΣΥΡΙΖΑ «ένα ρούχο για την καινούργια στολή του», θα μοιάζει να υπάρχει χρόνος. Όσο θα πασχίζει να βρει έναν λόγο ύπαρξης , τόσο το ιδεολογικό ζήτημα θα επανέλθει απαιτητικό με την έλευση του φθινοπώρου. Στο ιδεολογικό μέτωπο κρίνονται όλα. Εκεί παράγεται το νόημα, εκεί χτίζονται οι σημασίες. Χωρίς αυτήν την πνευματική άρδευση του νου μαραίνονται κυβερνήσεις και εξουσίες.