Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 08/03/2020
Κάποια στιγμή νομίσαμε τους τελευταίους μήνες, ότι το 2020 θα μπορούσε να είναι ένας χρόνος απόπλου για πιο ήρεμα νερά. Τα γεγονότα όμως δεν αναγνωρίζουν σχεδιασμούς τρίτων και δεν σέβονται εκτιμήσεις και προσδοκίες. Απαιτητικά εισβάλλουν στη σκηνή και κλέβουν την προσοχή μας. Η διαγεγραμμένη ροή ανακόπτεται και τα πράγματα παίρνουν άλλη τροπή. Απαίδευτοι εμείς στο απρόοπτο και στο μη αναμενόμενο, στέκουμε άλλοτε αιφνιδιασμένοι, άλλοτε έκπληκτοι, άλλοτε παράλυτοι.
Είμαστε θύματα του 19ου αιώνα.Της πεποίθησης, της πίστης στην αδιατάρακτη γραμμική εξέλιξη. Όλα θα βαίνουν πάντα προς το καλύτερο. Ένα αόρατο χέρι, πειστήκαμε, εργάζεται για μια καλύτερη εποχή. Νομοτελειακά. Η εσχατολογία αυτή μας παγίδευσε.
Η μεγάλη αυταπάτη της εγγυημένης μελλοντικής ευτυχίας έλαβε στον τόπο μας στοιχεία σχεδόν θρησκευτικά. Πολιτικές δυνάμεις την έβαλαν στην καρδιά των εξαγγελιών τους. Την έκαναν τρόπο και μάθημα ζωής, μέθοδο κατανόησης του κόσμου. Τίποτα δεν θα μπορούσε να εμποδίσει το ελπιδοφόρο μέλλον. Θυμίζω ότι επί Α. Παπανδρέου είχε υιοθετηθεί η Α.Τ.Α. Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή. Μηχανισμός αναπλήρωσης των απωλειών του παρόντος. Όλα ήταν αιώνια εγγυημένα.
Αυτή η κυρίαρχη αντίληψη μας κράτησε απαίδευτους στο απρόοπτο των γεγονότων. Απροετοίμαστους να αντιμετωπίσουμε και την πιο ελάχιστη διαταραχή της γραμμικής εξέλιξης. Και εκεί που νομίζαμε ότι έχουν όλα σταθερά δρομολογηθεί, έρχονται τα γεγονότα να τα διαταράξουν. Και εκεί που η εμπειρία, όπως τα γεγονότα του παρελθόντος την έχουν χτίσει, θα έπρεπε να μας κρατάει ζωντανούς, η ασφάλεια της αυταπάτης και η προτίμηση της λήθης έρχεται να διαγράψει το βίωμα. Ό,τι είναι ασύμβατο με την αυταπάτη απωθείται. Μόνο που τα γεγονότα διατηρούν το πρωτείο. Δεν καταλαβαίνουν από θεωρία και δεν συνεργάζονται με τις ανθρώπινες επιθυμίες.
Έτσι απαράσκευους μας βρίσκει η οικονομική και πολύπλευρη κρίση. Η ανώριμη αισιοδοξία κατέπεσε. Η τυφλή αντιμετώπιση της κρίσης την πολλαπλασιάζει. Δεν ακούμε ούτε τότε τη δυνατή φωνή των γεγονότων. Και παραβλέπουμε τις σκληρές απαιτήσεις τους. Απαίδευτοι, δεν κατανούμε το διδαγμά τους.
Έτσι φτάσαμε στο σήμερα. Εδώ μας συναντάει η εντελώς νέα συνθήκη, που έχουμε μπροστά μας. Όχι τόσο, ο περαστικός, ας ευχηθούμε, κορονοϊός και η μικρή παράνοια καθυστέρησης , που έδωσε αφορμή να εκφραστεί, όσο η ένταση του προσφυγικού και μεταναστευτικού κυρίως ζητήματος, σε συνδυασμό πάντα με αυτό που προκαλεί και ανακινεί. Την ένταση στις σχέσεις μας με την Τουρκία, που θα λάβει, εκτιμώ, διάσταση παρατεταμένης , ήπιας προς το παρόν, σύγκρουσης.
Είμαστε μέσα σε μια δραματικά νέα φάση. Δεν μένει κανένα περιθώριο αντοχής στην παλαιά αντίληψη. Το ζήτημα είναι στρατηγικής φύσης. Περιγραφή και επεξήγηση, χωρίς φόβο και επιφυλάξεις, της νέας κατάστασης. Η συνειδητοποίηση της πραγματικότητάς μας είναι το πρώτο μάθημα κατά της αμέριμνης απαιδευσίας. Για να μην «ξαναπέσουμε στα ίδια λάθη».
Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 16/02/2020
Η ελληνική κοινωνία επίμονα και παρατεταμένα επιδόθηκε αποτελεσματικά στην άσκηση. Διέπρεψε ως οπαδός των προβλημάτων και στεφανώθηκε ως εχθρός των λύσεων.
Τα αποτελέσματα τα γνωρίζουμε. Δύσκολα η εμπειρία γίνεται μάθημα και ακόμη πιο δύσκολα οδηγεί σε νέες συμπεριφορές. Ο παλαιός εαυτός της άρνησης παραμένει αλώβητος, κυκλοφορεί ανάμεσα μας και διεκδικεί πρώτο λόγο.
Όλα μιλάνε για τις αλλαγές που έχει ανάγκη η χώρα. Αλλαγές παντού. Από τις κρατικές λειτουργίες ως τις βασικές υποδομές, από την οικονομία ως τη δημόσια υγεία ή το δημόσιο σχολείο. Και την ώρα που μια διακήρυξη παρόμοια συνοδεύεται από την εικόνα γενικής αποδοχής, στην πράξη ένα μέτωπο άρνησης, διακομματικό και διαταξικό, ορθώνεται, άλλοτε με τρόπο βουβό και άλλοτε με τρόπο θορυβώδη.
Η εξοικείωση με την άρνηση είναι αποτέλεσμα της παιδαγωγικής πολλών δεκαετιών. Οι πολιτικές δυνάμεις προτίμησαν την άρνηση από τη θέση, εγκλωβίστηκαν στην άμεση εκλογική αποτελεσματικότητα του αρνητισμού και έστησαν και στους εαυτούς τους και την κοινωνία την τέλεια παγίδα καθυστέρησης.
Αν προσθέσουμε σε αυτό και την αποστροφή που έντεχνα καλλιεργήθηκε μπροστά στις πραγματικές συνθήκες της νέας εποχής, που προοδευτικά διαμορφωνόταν, έχουμε μια παραποίηση και μια πλάνη σε ολοκληρωμένη εκδοχή.
Η άρνηση είναι το άλλο όνομα του αδιεξόδου. Τόσο μάλιστα που αισθάνεται αυτάρκης. Που διεκδικεί να γίνει ορόσημο. Να σταθούν όλα εκεί που η άρνηση ορίζει. Με οδηγό την ασφάλεια και την ιδιοτέλεια του γνωστού και του οικείου, προτιμάει τις κλειστές πόρτες. Οι ανεμογεννήτριες είναι κακό. Για το ηλεκτρικό ρεύμα που φτάνει στο δικό μας σπίτι δεν ρωτάμε για την πηγή του, αδιαφορούμε για τις συνέπειες της παραγωγής του, αρκεί να το διαθέτουμε και μάλιστα φθηνό.
Ο άνθρωπος της άρνησης είναι ο άνθρωπος της αδράνειας. Η άρνηση είναι το ντεκόρ στην αδρανή και κενή ζωή του. Εύκολη συνάντηση με την επανάσταση. Μόδα και συντήρηση μαζί. Θόρυβος αντίδρασης στο κατεστημένο και μανιφέστο οπισθοδρόμησης. Ο ακτιβιστής της άρνησης είναι πάντα αρνητής της ύπαρξης.
Η άρνηση, το βλέπουμε καθημερινά γύρω μας, είναι μια απατηλή ζωτικότητα. Μια κοινωνία που νομίζει ότι κινείται και πράττει, την ώρα που παγιδεύεται σε μια ρητορική υπεράσπισης του παλαιού εαυτού της.
Η πολιτική είναι μια υπόθεση από τη φύση της βαθιά συνυφασμένη με την απόκρουση της άρνησης. Είναι η αντιλογία της. Η άρνηση είναι πάντα μια δραματική άρνηση αυτογνωσίας. Είναι η άρνηση παραδοχής του υπαρκτού σε κίνηση κόσμου. Που μέσα του οι μικρές ή μεγάλες κοινότητες ανθρώπων καλούνται, παρατηρώντας τον εαυτό τους, να υπάρξουν, αποκρούοντας αδράνεια και στασιμότητα.
Χίλιες ευκαιρίες θέτουν μπροστά μας το ζήτημα της αυτογνωσίας, χίλιες αρνήσεις θέλουν να το διαγράψουν. Στη μεθόριο αυτή κρίνεται η πορεία μας
Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 23/02/2020
Έχει όλο το βάθος της δραματικής πρόσκλησης. Οφείλουμε να αρθούμε «εις το ύψος των περιστάσεων», ακούγεται η ηχώ των λόγων. Η τετριμμένη αυτή διατύπωση, που την γνωρίσαμε να συμπληρώνει πανηγυρικούς και να συνοδεύει εξάρσεις, μάταια επιχειρεί να μιλήσει για μια ιστορική οριακότητα.
Έχει διαχρονικά ταλαιπωρηθεί η λέξη «ύψος». Από τα υψηλά ιδεώδη, μέχρι τα υψηλά ιδανικά. Υψηλόφρονες σκέψεις και υψιπετείς λόγοι. Λέξεις με «ύψος» πέφτουν γρήγορα από το ύψος τους. Έχει μόνο άξια διασωθεί το «Περί Ύψους» του Λογγίνου και αυτό γιατί αγνοήθηκαν οι διδαχές του και γιατί έθετε τις ουσιαστικές απαιτήσεις του λόγου στην πρώτη γραμμή.
Και όμως, όσο και αν ο τίτλος προσφέρεται για σαρκασμό, είναι όσο ποτέ επίκαιρο το νόημά του. Και το αίτημά του πρέπει να διαβαστεί στο σύνολο του εύρους των απαιτήσεών του.
Ας κρατήσουμε από την πομπώδη διατύπωση, αγνοώντας το «ύψος», την μόνη χρήσιμη λέξη. Περίσταση. Έτσι περιγράφει και αποτυπώνει την ύπαρξη μέσα στον κόσμο η «δραματική σκέψη» του Κώστα Π. Μιχαηλίδη, όπως αυτή συμπυκνώνεται στο έργο του «Η ανθρώπινη περίσταση». Την περίστασή μας αξίζει όσο μπορούμε σήμερα να συζητήσουμε, ακόμη και αν δεν μπορέσουμε, να αρθούμε «εις το ύψος της», όπως θα έπρεπε.
Πρώτα η Κυβέρνηση και μετά οι άλλες πολιτικές δυνάμεις, βρίκονται μπροστά στο τετράπτυχο, που εξωτερικά μας ορίζει στον παρόντα χρόνο και προαναγγέλει την πορεία μας. Βρισκόμαστε πάντοτε αμφίβολοι στη μεθόριο. Δεν υπάρχει χρόνος. Καταιγιστικά κρίσιμη η ανάγκη των απαντήσεων . Αδήριτα τα μέτωπα.
-Οικονομία, παραγωγή νέου πλόυτου, θέσεις εγασίας, καλά αμοιβόμενη εργασία.
-Μεταναστευτικό – προσφυγικό, επεξεργασία εθνικής πολιτικής, μακροχρόνια ματιά στο δυσεπίλυτο ζήτημα.
-Ελληνοτουρκικά, νέα απειλή, οι προϋποθέσεις ενός ισχυρού μετώπου άμυνας.
-Το πλαίσιο της συνύπαρξης, δημοκρατικοί κανόνες, θεσμική διάσταση, γόνιμη πολιτική σύγκρουση.
Ο συνδυασμός αυτών των απαιτητικών δεδομένων, η ορατή και αόρατη διαλεκτική τους, ορίζει τη σημερινή μας περίσταση. Η εποχή έχει εξαντληθεί και ο χρόνος μαζί της. Δεν μας χρειάζονται υψηλόφρονες θεωρήσεις, ούτε μεγαλεπήβολες συλλήψεις. Ένας ανοιχτός, άφοβος και ανυπόκριτος διάλογος μας χρειάζεται.
Γίνεται κάθε μέρα και πιο φανερό ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι. Και ως προς τον εαυτό μας οφείλουμε νέα, αυτοστοχαστική ματιά και ως προς τον έξω κόσμο, οφείλουμε να ξαναδιαβάσουμε θέσεις και να χτίσουμε σχέσεις.
Αν τρέξουμε πιο γρήγορα από το χρόνο, θα βρεθούμε εμείς οικοδόμοι της νέας περίστασης. Αν βραδυπορήσουμε, αν μας προλάβει, οι πανηγυρικές προσκλήσεις του τύπου «να σταθούμε εις το ύψος των περιστάσεων», φοβάμαι, ότι θα ακούγονται ως περιπαικτικές.
Εφημερίδα, ΤΑ ΝΕΑ, 13/02/2020
Αυτοκριτική. Η πομπώδης παράσταση «κριτικής» αποφάσεων, πράξεων και γεγονότων, με σκοπό την απόκρυψη της ουσίας τους και κυρίως τη διάσωση των πρωταγωνιστών από τη δοκιμασία της ευθύνης που αντικειμενικά φέρουν.
Κείμενα «αυτοκριτικής» έχουν γραφτεί πολλά στην ιστορία και θα γραφτούν πολλά στο μέλλον. Ο άνθρωπος ποτέ δεν θα γλυτώσει από τη φαντασία της σωτηρίας του. Θα διαφύγει ο ΣΥΡΙΖΑ; Ένα κομμουνιστογενές κόμμα θα σπάσει τη νόρμα; Θα αρνηθεί την παράδοση; Δεν την εγγυάται ο κ. Δραγασάκης;
Το κείμενο που διαβάζουμε ως «αυτοκριτική» του ΣΥΡΙΖΑ έχει ένα στόχο. Να αποκρύψει. Να αποκρύψει το πραγματικό σχέδιο. Αυτό που ξεδιπλώθηκε συνειδητά, επίμονα, σχεδιασμένα, το πρώτο εξάμηνο του 2015. Με σκοπό να αποκοπεί η χώρα από το ευρωπαϊκό κοινωνικό σώμα. Μόνο με αυτή την υπόθεση κατανοούνται τα γεγονότα και ακούει κανείς καθαρά τη δυνατή φωνή τους.
Κατά τα άλλα, κάθε «αυτοκριτική» - αιματηρά το έχει διδάξει η ιστορία - είναι κάθε φορά μια νέα υπόθεση ψεύδους. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το ψεύδος απευθύνεται στον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ. Στα στελέχη, τα μέλη και τους ψηφοφόρους του. Η ψευδής συνείδηση πρέπει να τρέφει τον εαυτό της. Πώς θα αντέξει να προετοιμάσει ένα νέο ψεύδος;
Κάθε «αυτοκριτική» είναι το προκατασκευασμένο άλλοθι γι’αυτό που θα ακολουθήσει. Δεν μπορούν αυτοί που μέχρι σήμερα υπήρξαν ως εργάτες του ψεύδους να μεταπηδήσουν στη δύσβατη περιοχή της αλήθειας.
Τώρα αν διαφωνεί με τα γραφόμενά μου το Πνεύμα της Ιστορίας, ας συζητήσει το θέμα με τον κ. Μπαλτά.