Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 09/08/2020

Εκεί που καμιά φορά στη διακυβέρνηση χρειάζεται θάρρος ποιητή, παρατηρεί κανείς επιφύλαξη και δισταγμό. Επιλέγεται συχνά η συμβατική οδός, συνέχεια πρακτικών του παρελθόντος, επανάληψη του παλαιού τρόπου.

Η εξέλιξη της πανδημίας μετά την πρώτη ευφορία της διαχείρισής της, έρχεται να διαψεύσει και παλαιές πρακτικές και παλαιούς τρόπους. Κυρίως πρακτικές, μεθόδους και τρόπους επικοινωνίας, που ακόμη και αν κερδίζουν έναν πρώτο εντυπωσιασμό, φέρουν εντός τους την αποτυχία τους.

Σε κάθε δύσκολο πρόβλημα που προκύπτει, ένα δυσκολότερο ζήτημα ερμηνείας, επεξήγησης και λογικών επιχειρημάτων επί του πρακτέου, το συνοδεύει. Η συμβατική αντίληψη που επικράτησε στο μέτωπο του covid19, μετά την άρση των μέτρων, μας οδήγησε στην επικράτηση επιλογών που στήριξαν τη χαλάρωση και αρνήθηκαν στην πράξη την αυστηρότητα της ευθύνης. Ο κίνδυνος επιστροφής είναι υπαρκτός και η παρατήρηση επι του πεδίου πολλαπλασιάζει βάσιμα την ανησυχία. 

Το «μυστικό» βρίσκεται στον κυβερνητικό λόγο. Και αυτό όχι γιατί είναι ο μόνος στον δημόσιο χώρο. Αλλά επειδή είναι ο θεσμικά κυρίαρχος και τον βαρύνει η υποχρεώση της σκληρής και αυστηρής παρουσίασης της πραγματικότητας. Και με πειστική επάρκεια επεξήγησής της.

Αυτή η υποχρέωση είναι καθολική. Για όλα τα ζητήματα η Κυβέρνηση, η κάθε Κυβέρνηση, έχει υποχρέωση, από τον οδηγητικό ρόλο της, να επεξεργάζεται και να διατυπώνει μια συνολική εξήγηση για τα πράγματα, ένα ερμηνευτικό πλαίσιο για τις συνθήκες της εποχής σε κίνηση. Σε όλες τις πλευρές και διαστάσεις. Να αναπτύσσει επίμονα, τολμηρά και πειθαρχημένα μια ερμηνεία. Μια ερμηνεία για αυτό που συντελείται, για αυτό που βιώνεται, για αυτό που έρχεται.

Μέσα στην αδυναμία και πραγματική δυσκολία κατανόησης από τον καθημερινό άνθρωπο του σύγχρονου κόσμου, φυτρώνουν  τα ζιζάνια της σύγχυσης. Θεωρίες παντός τύπου, θρησκοληπτικές εξάρσεις, φαντασίες συνωμοσίας, κρύφιες δυνάμεις, σκοτεινές υποθέσεις. Κερδίζουν εύκολα με την ανορθολογική τους ορμή και γοητεία μέρος της δημόσιας συζήτησης. Και αποδοχή. Πρόκειται για την επανάληψη της  ισοπεδωτικής θεώρησης της ζωής και του κόσμου, που άνθισε ως αντιμνημονιακός παροξυσμός.

Με αφορμή τον covid19, ο παροξυσμός αυτός του ανορθολογισμού και της άρνησης κάθε λογικής προσέγγισης, δίνει νέα παράσταση. Αμφισβητεί τους θεμελιώδεις κανόνες της συνύπαρξης και απειλεί το υψηλό αγαθό της υγείας του ενός και των πολλών.

Τα γεγονότα για μια ακόμη φορά μας λένε, ότι ποτέ δεν αρκεί η τρέχουσα διαχείριση ενός προβλήματος. Πάντοτε απαιτείται ένα συμπλήρωμα επεξήγησης και δικαίωσης. Όλες οι εποχές - για τη δική μας ο λόγος - είναι δύσκολες και σκληρές. Με σκοπό μια στέρεη φρόνηση, οφείλουμε να μιλάμε ανοιχτά  για τις πληγές της. «Μια πληγή που χαμογελά είναι ο κόσμος».

Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 26/07/2020

Αν αναστοχαστεί κανείς την κίνηση των πολιτικών μας πραγμάτων μετά το ’74, θα διαπιστώσει πολλές και αλλεπάλληλες ενθουσιαστικές εξάρσεις.

Η έλευση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, η υπέρμετρη εκλογική επιτυχία του τον Νοέμβριο, η ρητορική έξαψη εκείνων των ημερών, η ταχύτατη ενδυνάμωση του ΠΑΣΟΚ, η μεγαλειώδης νίκη του σε επτά μόλις χρόνια, η επιθετική του διακυβέρνηση, η δεύτερη νίκη το ΄85, όλα αυτά και άλλα, συνοδεύτηκαν από μικρούς και μεγάλους ενθουσιασμούς.

Αυτό το κλίμα του παρατεταμένου ενθουσιασμού όρισε εκλογικές συμπεριφορές, καθόρισε κυβερνητικές επιλογές και έγινε μέτρο και κριτήριο της σημασίας και της αξίας των πραγμάτων. Στους ευκαιριακούς κυματισμούς του ενθουσιασμού ταξίδεψε η σύγχρονη Ελλάδα.

Κάτω από την επιφάνεια παρέμεινε ανέγγιχτο το υπόβαθρο των πραγμάτων. Τα θεμελιώδη παραγνωρίστηκαν. Οι ιεραρχήσεις που εγκαταστάθηκαν έθεσαν το πρώτο δεύτερο και το δεύτερο πρώτο. Το ενθουσιαστικό ασήμαντο κέρδισε το απαιτητικό σημαντικό. Οι ενθουσιασμοί φούσκωσαν μπροστά στο μικρό και στιγμιαίο και αντιστάθηκαν  μπροστά στο δύσκολο και διαρκές.

Δεν προκαλεί ενθουσιασμό μια δύσκολη επιλογή και μια πειθαρχημένη εργασία για ένα καλό δημόσιο Σχολείο. Δεν γεννάει εξάρσεις στις πλατείες η πάντοτε  επείγουσα ανάγκη  ριζικής μεταρρύθμισης του κράτους. Δεν κινητοποιεί τα πλήθη η εγκατάσταση μιας σοβαρής συζήτησης για τη διεθνή θέση της χώρας. Το κύμα του ενθουσιασμού θα σηκώνει το «έξω οι βάσεις του θανάτου», «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο». Ποτέ δεν γέννησε ενθουσιασμό μια επιλογή μακράς διάρκειας, μια πρόταση ζωτικής σημασίας, όπως η ανάγκη της παραγωγικής ανασυγκρότησης. Ζωντανό και κυρίαρχο το πνεύμα του ενθουσιασμού  έγινε συνείδηση. Τα μνημόνια θα το πυροδοτήσουν και ως μέθοδος διαφυγής και άρνησης της πραγματικότητας θα βρει την κορύφωσή του.

Με αυτούς τους μάταιους ενθουσιασμούς πορευθήκαμε στο χρόνο. Περιπαλανώμενοι με τις οδηγίες τους φτάσαμε στο σήμερα. Και μέσα από αυτούς τους παιδικούς ενθουσιασμούς αναδύθηκε η συνείδηση μιας κοινωνίας, που συγκροτημένη σε μια μετέωρη ενότητα, συνεχίζει να αγνοεί το πραγματικό και να απωθεί το δύσκολο.

Αν καλέσεις σε μια ενδοσκοπική ανάγνωση της πορείας η πρόσκληση θα αποκρουστεί. Αν ζητήσεις ένα ταξίδι καταβύθισης σε αυτόν τον κόσμο των πενήντα τελευταίων ετών, θα βρεθείς αντιμέτωπος με την εχθρική άρνηση. Το απόσταγμα αυτού του κόσμου το ακούς καθημερινά να μιλάει μια προσβλητική γλώσσα, να επικαλείται τον παραλογισμό ως μέτρο, να μετέρχεται μεθόδων παρακμής και τέλους.

Ο ενθουσιασμός μοιάζει με ουτοπική γιορτή, που σε βγάζει από τις συνθήκες και το χρόνο. Τις τελευταίες ημέρες η επιθετικότητα της Τουρκίας δίνει αφορμή στην αναβίωσή του. Στο διαδίκτυο. Είναι ζωτικής σημασίας ότι οι υπεύθυνοι πολιτικοί αντιπρόσωποι στέκονται με ψυχραιμία απέναντι στη θανάσιμη παγίδα του.

Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 03/08/2020

Καθώς ακούγεται ότι είναι υπό σχεδιασμό κυβερνητικός ανασχηματισμός, θα ήταν μια ευκαιρία. Ο Πρωθυπουργός, με αφορμή αυτή την πιθανή αναδιάταξη ρόλων και προσώπων τακτικού τύπου, να εμπλουτίσει τη στιγμή με μια απόφαση δημιουργίας ενός νέου Υπουργείου. Ενός Υπουργείου Αισθητικής.

Μέσα στις απαιτήσεις της τρέχουσας διακυβέρνησης, των άμεσων αναγκών και των ορατών αιτημάτων, χάνονται συχνά τα σημαντικά και ουσιώδη, που καθώς αθόρυβα κα απαρατήρητα έχει η άρνησή τους ριζώσει, οι κυβερνώντες αυτό το  αντιπαρέρχονται, ως μη θορυβώδες και ελάχιστα εντυπωσιακό. Ανάμεσά τους η μέριμνα για το ωραίο, η φροντίδα και η επιμέλεια για κάθε τι που γεννάει αυθόρμητα πληρότητα και τέρψη.

Ακούμε συχνά, σε επανάληψη κουραστική, πόσο όμορφη είναι η Ελλάδα. Πέρα από το γεγονός ότι όλοι οι τόποι έχουν την ομορφιά τους, η πατρίδα μας έχει ένα φυσικό κάλλος ιδιαίτερο, μια ποικιλία φύσης και χρωμάτων μοναδική. Με τη θάλασσα να δέχεται το βλέμμα σου σε κάθε καμπή της διαδρομής σου.

Διατρέχοντας και αυτό το καλοκαίρι αυτό τον όμορφο τόπο, διαπιστώνεις τα τραύματα της ασχήμιας, που οι Έλληνες έχουν βαθιά χαράξει στο σώμα του. Μια ασέβεια συχνά επαναλαμβανόμενη. Έναντίον φύσης και ανθρώπων. Στον ελεύθερο ανοιχτό φυσικό χώρο, στον δομημένο, σε σημεία αναψυχής αξιοθαύμαστου κάλλους, στους δρόμους, στα βουνά, στη θάλασσα.

Τα γεμάτα σκουπίδια, πεταμένα από τα αυτοκίνητα, ρήθρα των επαρχιακών και αγροτικών δρόμων, μιλάνε για έναν τύπο ανθρώπου. Ιδιοτελή, αγενή, απρεπή, απαίδευτο, αδιάφορο για τον εαυτό του και τους άλλους. Βάρβαρο καταπατητή του κοινωνικού χώρου και του τόπου, που καμιά ομορφιά σχέσεων ή φύσης δεν ανακόπτει την καταστροφική ορμή του.

Γι΄αυτό, κ. Πρωθυπουργέ, θα ήταν μια ευκαιρία. Πέρα από τον μικρό και στιγμιαίο εντυπωσιασμό του σχεδιαζόμενου ανασχηματισμού, αποφασίστε τη δημιουργία ενός Υπουργείου Αισθητικής.

Να θέσει στον δημόσιο χώρο, με φωνή δυνατή και πρόθεση καθαρή, την ζωτική ανάγκη πολιτισμού. Αναζήτησης και προστασίας του ωραίου. Να φέρει την αξία του στο ύψος που του πρέπει. Να το φωτίσει ως ζωοποιό και μεγάλο, αυτό το αγαθό.

Ένα Υπουργείο Αισθητικής θα αναλάβει το δύσκολο έργο να αντισταθεί στους  οπαδούς της ασχήμιας. Να συγκρουστεί με τη συντεχνία των βαρβάρων, που σταθερά εκστρατεύει, ανενόχλητη, χρόνια τώρα, κατά του ωραίου, του χώρου και των ανθρώπων.

Δεν είναι χειμερικό το σχέδιο. Δεν πρέπει να γεννάει επιφυλάξεις ή δισταγμό η εξωτερική ματαιότητα του εγχειρήματος. Το νέο Υπουργείο δεν θα κληθεί να διδάξει φιλοσοφία. Να αντισταθεί μόνο θα κληθεί. Η ίδια η δημιουργία του θα ήταν ένα φωτεινό μήνυμα. Μια πρόσκληση θα είναι για ψηλάφισμα  του ωραίου, που τόσο απλόχερα ανθίζει δίπλα μας.

Εφημερίδα, ΤΑ ΝΕΑ, 18/07/2020

Δίπλα στη συμπλήρωση ενός χρόνου διακυβέρνησης από την νέα ομάδα εξουσίας, συμπληρώνεται και το κεφάλαιο, το συμπαγές κεφάλαιο των προβλημάτων, που ορίζουν την Ελλάδα του σήμερα. Προβλήματα και αιτήματα που συγκροτούν την έσω κοινωνική και πολιτική της υπόσταση. Άλλοτε με τρόπο εκθαμβωτικά ορατό, άλλοτε με τρόπο υπονομευτικά  μεταμφιεσμένο. 

Μετά το χρόνο που πέρασε και με τα σημαντικά εμπόδια που συνάντησε στο δρόμο της  να έχουν με επιτυχία αντιμετωπισθεί (Έβρος, covid19 ), σήμερα βρίσκεται μπροστά στην οριακότητα της εποχής. Εδώ θα κριθεί μέχρι που και πόσο αντέχει η διαχειριστική της αντίληψη. Εδώ θα κριθεί η πολιτική αντοχή της επιλογής ισορροπίας και συμβιβασμών. 

Η οριακότητα της εποχής και ο πολιτικός χειρισμός της θα αποτελέσει τη ζώνη δοκιμασίας για την Κυβέρνηση. Είναι πάντα στη διακυβέρνηση αναγκαία μια επαρκής διαχείριση. Ποτέ όμως δεν εξαντλείται σε αυτή. Αν μια ομάδα εξουσίας δεν έχει μόνο σκοπό την αυτοσυντήρησή της, η διαχειριστική επάρκεια εξελίσσεται σε παγίδα, αφού η ικανοποίηση των αποτελεσμάτων του μικρού ορίζοντα παραπλανά και παγιδεύει. 

Πάντα θα επανέρχεται το σταθερό και αναπόδραστο. Το αίτημα της στρατηγικής θεώρησης. Μια ματιά των ορατών συνθηκών του παρόντος, που ψάχνει επίμονα την αόρατη κίνηση και τροπή, με σκοπό να της ορίσει ρυθμό και κατεύθυνση. Η Κυβέρνηση δεν μας κέρδισε την προσοχή με τις σταρατηγικές της ανησυχίες. Είναι σαν να μην την απασχολεί η ζωή την επομένη. 

Στη χώρα για δεκαετίες την αναμέτρηση κερδίζουν οι οπαδοί των προβλημάτων και οι εχθροί των λύσεων. Οι φίλοι των λύσεων δεν είχαν ιδιαίτερη τύχη στην κάλπη. Από μετάθεση σε μετάθεση, από σε αναβολή σε αναβολή, φτάσαμε στη σημερινή οριακότητα.
Οριακότητα στην οικονομία. Η κρίση του covid19 έφερε ύφεση, πηγές πλούτου όπως ο τουρισμός πλήττονται, παρδοσιακοί τομείς παραγωγής υστερούν, νέες παραγωγικές δραστηριότητες δεν εμφανίζονται, η καινοτομία είναι στα χαρτιά, οι πόροι συγκεκριμένοι, η διανομή τους με μεθόδους παλαιάς πολιτικής κοπής. Καμιά παραγωγική Ελλάδα δεν σκιρτά. Η Κυβέρνηση στέκεται και βραδυπορεί. 

Οριακότητα του κράτους. Έχει πια ωριμάσει όσο ποτέ μια γενναία μεταρρύθμιση στο κράτος, με δραματική διαγραφή της δουλοκτητικής φύσης του. Μεταρρύθμιση με προσανατολισμό τα διακαιώματα και όχι τη διάσωση προνομίων αυθαιρεσίας των «λειτουργών». Αξιολόγηση. Παντού. Αυστηρή. Απαιτητική. Ασφαλώς χρήσιμες οι παρεμβάσεις του Κυριάκου Πιερρακάκη. Δεν αρκεί όμως μια λύση σην «κυκλοφορία» των εγγράφων. Ο πυρήνας των διατάξεων ελέγχου και γραφειοκρατικής παρεμπόδισης πρέπει να σπάσει. 

Οριακότητα της τουρκικής επιθετικότητας. Είμαστε σε  ριζικά νέα φάση στις σχέσεις μας με την Τουρκία. Το ζήτημα δεν τίθεται με παρρησία στον δημόσιο διαλογο. Πως στεκόμαστε απέναντι στη νέα συνθήκη των πραγμάτων, στην κλιμάκωση που έχουμε μπροστά μας; Ως που μπορούμε και αντέχουμε να πάμε; Με την Κυβέρνηση να έχει την πρώτη ευθύνη για αυτό, ας γνωρίζουμε ότι τα πράγματα που αποφεύγουμε να συναντήσουμε, θα μας συναντήσουν αυτά.

Ένα χρόνο στην  εξουσία. Και δεν έχει ακόμη με σαφήνεια η Κυβέρνηση απαντήσει. Η φύση της πολιτικής είναι μία. Είναι μια υπόθεση απέναντι και εναντίον. Και ακολούθως και μαζί συγκροτημένη δημιουργική δράση πέρα από το παρόν.  Απέναντι σε τι έχει τοποθετηθεί η Κυβέρνηση; Και υπέρ τίνος θα σχεδίαζε στρατηγικά τη δράση της;